Ελιά-Εχθροί

Εχθροί και ασθένειες της ελιάς επηρεάζουν την ανάπτυξη, το σθένος και την παραγωγικότητα του δέντρου καθώς και την ποιότητα του καρπού. Ασθενείς και κατεστραμμένες ελιές δε χρησιμοποιούνται για την παραγωγή επιτραπέζιων ελιών. Προληπτικά μέτρα όπως η προσοχή στα ακόλουθα θα μειώσει τον κίνδυνο ασθενειών και παρασίτων:

• Ελαχιστοποίηση μηχανικών τραυματισμών του κορμού και των άκρων
• Επαρκής και όχι υπερβολική υγρασία και θρέψη
•  Παγίδες εντόμων
• Σωστή εφαρμογή κλαδέματος.

Οι κυριότεροι εχθροί που επηρεάζουν την ποιότητα της επιτραπέζιας ελιάς είναι:

• Ο δάκος της ελιάς (Bactocera oleae-Dacus oleae)
• Ο πυρηνοτρήτης (Prays oleae)
• Ο ρυγχίτης (Rhynchites cribripennis)
• Η παρλατόρια (Parlatoria oleae)

Δάκος
Είναι ο σοβαρότερος και πιο διαδεδομένος εχθρός της ελιάς. Προσβάλλει μόνο τον καρπό, όχι τα φύλλα και τους βλαστούς. Μοιάζει πολύ με οικιακή μύγα μήκους 4-5 mm, με κιτρινωπή κεφαλή και δύο μεγάλα μάτια, με θώρακα που φέρει 4 γκρίζες γραμμές και κίτρινη κηλίδα και κοιλιά κιτρινοκαφέ. Τα φτερά είναι διαφανή με μικρή καστανή κηλίδα στην άκρη.
Εμφανίζονται 4-5 γενεές το χρόνο ανάλογα με την περιοχή. Τα συμπτώματα της προσβολής από δάκο είναι τα εξής:

• Οπή εισόδου του ωοθέτη του εντόμου για ωοτοκία μέσα στον ελαιόκαρπο.
• Ελικοειδής στοά μέσα στη σάρκα του καρπού.
• Οπή εξόδου του ενηλίκου από τον καρπό.
• Ανάπτυξη βούλας στα σημεία ωοτοκίας-νύγματα του δάκου κάτω από ευνοϊκές καιρικές συνθήκες, όπως υψηλή υγρασία λόγω δευτερογενούς προσβολής από μύκητες όπως Μακροφόρα, Ξεροβούλα, Σαπιοβούλα.
  

 

 

Πυρηνοτρήτης
Είναι μια μικρή τεφρόλευκη ή ανοιχτοκάστανη πεταλούδα μήκους 6-6,5 mm και άνοιγμα πτερύγων 13-15mm. Η προνύμφη είναι πρασινοκάστανη ή πρασινότεφρη με τελικό μήκος 7-8,5 mm. Η προνύμφη προσβάλλει τα άνθη, τα φύλλα και τον καρπό. Η φυλλόβια γενιά εμφανίζεται κατά τους μήνες Φεβρουάριο–Μάρτιο, η ανθόβια τον Απρίλιο, σχηματίζει στοές στον ανθό και δημιουργεί κουκούλι. Η καρπόβια γενιά εμφανίζεται τους Ιούνιο-Ιούλιο και γεννά αυγά στους νεαρούς καρπούς. Δημιουργείται μια κάθετη στοά προς τον πυρήνα (οπή εισόδου) και μια κάθετη στοά εξόδου κοντά στον ποδίσκο. Προκαλεί καρπόπτωση. Επεμβάσεις συνιστώνται όταν ο πληθυσμός φτάσει σε υψηλά επίπεδα.

Ρυγχίτης
Είναι μικρό σκαθάρι μήκους 5-6 mm, χρώματος κεραμιδί. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση της καρπόδεσης, τα ενήλικα τρέφονται στους νεαρούς καρπούς ανοίγοντας χαρακτηριστικές τρύπες διατροφής. Αποτέλεσμα έντονων προσβολών διατροφής είναι το μαύρισμα και η μετέπειτα πτώση των καρπών (πρώιμη θερινή καρπόπτωση). Αργότερα το καλοκαίρι ωοτοκούν στους καρπούς ανοίγοντας τρύπες ωοτοκίας που φτάνουν στον πυρήνα. Οι προνύμφες τρέφονται από τον πυρήνα και καρποί παραμένουν πάνω στα δέντρα με τρύπες μορφής «κρατήρα» στην επιφάνεια τους. Οι προσβεβλημένοι καρποί και στα δύο στάδια πέφτουν σε μεγάλο ποσοστό.
Ανίχνευση του πληθυσμού γίνεται με τινάγματα κλάδων πολύ νωρίς το πρωί. Τα σκαθάρια είναι ναρκωμένα ακόμη και πέφτουν εύκολα σε πανιά που έχουν απλωθεί κάτω από την ελιά. Όταν καταρριφθούν περισσότερα από 4 σκαθάρια ανά κλάδο δικαιολογείται ψεκασμός των δέντρων αμέσως μετά την ολοκλήρωση της καρπόδεσης και πριν την έναρξη των ωοτοκιών. Με την επιλογή κατάλληλου εγκεκριμένου εντομοκτόνου, ο ρυγχίτης αντιμετωπίζεται συνδυασμένα με την επέμβαση κατά του πυρηνοτρήτη.

Παρλατόρια
Το κοκκοειδές εγκαθίσταται σε φύλλα, κλαδίσκους, κλάδους, κορμό και καρπούς. Όταν ο πληθυσμός είναι πυκνός οι κλαδίσκοι έχουν μειωμένη ανάπτυξη και τελικά ξεραίνονται. Στους καρπούς δημιουργούνται κηλίδες, ανοιχτόχρωμες ή σκοτεινόχρωμες και παραμορφώσεις που μειώνουν την εμπορική τους αξία.
Συνιστάται να γίνεται καταπολέμηση λίγο πριν την ανθοφορία με ένα κατάλληλο φυτοπροστατευτικό προϊόν. Συνήθως η καταπολέμηση της γίνεται όπως στην περίπτωση του λεκανίου.

Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται ενδεικτικά οι μήνες και τα μέσα αντιμετώπισης μερικών βασικών εχθρών της ελιάς, όπως έχουν προταθεί από το Ινστιτούτο Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών Χανίων.

• Παρακολουθείτε τα τεχνικά δελτία που εκδίδουν τα Περιφερειακά κέντρα Προστασίας Φυτών και Ποιοτικού ελέγχου ανάλογα με την περιοχή στην οποία βρίσκεται η καλλιέργεια σας.

• Παρακολουθείτε την ιστοσελίδα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων http://www.minagric.gr στην επιλογή Γεωργικές Προειδοποιήσεις.

• Συμβουλευτείτε τους τοπικούς γεωπόνους για την αναγνώριση των συμπτωμάτων και τη χρήση του κατάλληλου σκευάσματος για κάθε περίπτωση.

• Σε κάθε περίπτωση πρέπει να διαβάζετε προσεκτικά τις οδηγίες χρήσης που αναγράφονται στην ετικέτα των φυτοπροστατευτικών προϊόντων.